Güneş Enerjisi elektrik üretim sektöründe STK ve enerji habercileri tarafından dönemsel olarak yayınlanan Tier 1 (Seviye 1) listelerini görmüşsünüzdür. Genelde panel üreticileri için hazırlanan bu listelerin ağababası ve bir çok sektör temsilcisi tarafından “Tier 1” denince akla geleni Bloomberg New Finance tarafından hazırlanan ve her yıl 4 çeyreklik dönemler halinde yayınlanan “BloombergNEF tier one module maker list” tir. Listenin 2019 3. Çeyrek sonuçları aşağıdaki gibidir.
| Firma/Marka | Yıllık Modul üretim kapasitesi MW/yıl | Firma/Marka | Yıllık Modul üretim kapasitesi MW/yıl |
| Longi*-Çin | 15.000 | Jinneng- Çin | 2.000 |
| Jinko*-Çin | 10.800 | REC Group*- Singapur | 1.500 |
| HanwhaQ-Cells*- Güney Kore | 10.700 | Waare- Hindistan | 1.500 |
| Ja Solar*-Çin | 10.500 | HT-SAAE*-Çin | 1.500 |
| Canadian Solar-Çin | 9.400 | Adani/Mundra*-Hindistan | 1.200 |
| Risen Energy*-Çin | 9.100 | Neo Solar Power/URE-Tayvan | 1.110 |
| Trina Solar*-Çin | 8.000 | Vikram Solar*-Hindistan | 1.100 |
| First Solar*-USA | 6.200 | Hengdian DMEGC-Çin | 1.000 |
| GCL System Integration Tech*- Çin | 6.000 | Jolywood- Çin | 1.000 |
| Talesun-Çin | 5.800 | ET Solar-Çin | 1.000 |
| Seraphim*- Çin | 5.000 | Lightway-Çin | 1.000 |
| Renesola- Çin | 3.650 | Boviet* -Çin | 800 |
| Chint/Astronergy*- Çin | 3.500 | Hansol Technics-
Güney Kore |
600 |
| ZNShine*-Çin | 3.500 | Vietnam Sunergy
(VSUN Solar) |
600 |
| Akcome- Çin | 2.600 | S-Energy- Güney Kore | 530 |
| LG Electronics*- Güney Kore | 2.500 | Au Optronics -Tayvan | 500 |
| BYD -Çin | 2.400 | Shinsung- Güney Kore | 300 |
| Sunpower*- USA | 2.400 | Heliene*-Canada | 250 |
| Eging- Çin | 2.100 | Sharp- Japonya | 210 |
| Sumec/Phono Solar -Çin | 2.000 | Win Win/Winaico- Tayvan | 200 |
| Toplam | 139.050 |
Peki bu liste nedir, ne işe yarar, gerçekten kalite konusunda belirleyici bir özellik midir, panel teknik özellikler broşüründe (datasheet) gördüğünüzde evet bu panel doğru panel anlamına mı gelir? Aslına bakarsanız kısmen evet kısmen hayır cevabı verilebilir bu sorulara. En son 27 Ağustos’ta yayınlanan listeye baktığımızda 2019 3. Çeyrek BNEF Tier1 listesinde GW seviyesinde mega kapasitelere sahip Çinli firmalar, Koreli ve adını ilk kez duymuş olabileceğiniz Hintli firmalar ve bir takım Amerika, Kanada ve Tayvan firmasını /markasını göreceksiniz. BNEF Tier 1 logosuna sahip bir datasheet gördüğünüzde şunu bilin BNEF Tier 2 yoktur. Evet bir Sınıflandırma var ama 2. Sınıf(seviye) panel listesi düzenlemiyor bu kurum.
Peki Sınıflandırmanın amacı nedir? BNEF’nin açıklaması şu şekilde:
“Bloomberg New Energy Finance piyasadaki yüzlerce güneş modülü üreticisi arasında bankalar nezdindeki güvenilirliğe (kredilbiliteye) dayalı şeffaf bir farklılaşma yaratmak için bu sınıflandırma sistemini geliştirmiştir. Bu belge her ne kadar üreticiler için reklam amaçlı olarak kullanılsa da ürün seçiminde bir uygunluk durum tespiti olarak değerlendirilmemelidir. “
Görüldüğü üzere kredibilite, bankabilite (Bankalar nezdindeki güvenilirliğine) şeklinde temel bir sınıflandırma kriterine dayalı bu sınıflandırma kesinlikle bir KALİTE ölçütü değildir. Ayrıca bu liste iflas etmesi mümkün olmayan firmaların listesi değildir. Solarworld gibi kez iflas etmiş bir firmanın 2. İflasından (Evet bu firma iflas etmiş toparlamış sonra bir daha iflas etmiştir) önce bu listede adının geçtiğini hatırlatmak isterim. Yani bu liste ne kalite ne de firmanın finansal özelliklerinin bir ölçütü değildir. Nitekim kaliteyle ilgili durumu kendileri de şu şekilde belirtiyor: “Modül alıcılarının ve bankaların bu listeyi kalite ölçütü olarak kullanmamalarını şiddetle tavsiye ederiz ancak bunun yerine OST Energy, Sgurr Energy, DNV GL, Black & Veatch, TUV, E3, STS Certified, Clean Energy Associates, Solarbuyer, Enertis veya Leidos Mühendisliği vb. gibi teknik bir durum inceleme firmasına danışın.”
Şimdi Meraklı bazı yatırımcılar bu Tier 1 listesinin nasıl alındığını soracaktır. BNEF Tier 1 listesine girmek için şartlar şunlardır:
- Üreticinin Güneş Panellerinin son 2 yılda kurulu gücü en az 1.5MW olan 6 farklı projede yer alması.
- Bu 6 farklı projenin 6 farklı bankadan teminatsız kredi (non-recourse finance) ile yapılmış olması
- Üreticinin kendine ait kendi markasını ürettiği bir üretim fabrikasının olması
- İflas, ön iflas ve tahvil ödemelerinde temerrüde düşmemiş olması gerekiyor.
- Ve En önemlisi 60.000USD üzeri bir bedel ödemesi gerekiyor.
- Tabi en sonunda yine de prestij kriterleri ve bazı özel değerlendirme süreçleri söz konusu, siz üretici olarak bunların tamamını karşılasanız da (evet ödemeyi yapsanız da) bu listeye girmeme ihtimaliniz var.
Ayrıca listede bazı * işaretli üreticileri görüyorsunuz, bunlar ise BNEF’nin yönlendirmiş olduğu Teknik Durum Tespiti firmasından fabrika denetimi yaptırmış olanlar. Yani BNEF Tier 1 sınıflandırmasını gördüğünüzde bunun bir kalite unsuru değil de sadece panel üreticisinin banka güvenilirliğinin bir ölçütü olduğunu anlamamız gerekiyor. Kısaca Tier 1 panel üreticisinin tüzel kişiliğini ilgilendirir, panelin kendisini ilgilendirmez. Bu durumda Tier 1 Panel diye bir kavram yanlış bir kavramdır, Doğrusu Tier 1 Üreticidir. Tier 1 üreticiden olmayan paneller düşük kalite ya da yetersiz bir firmanın ürünü demek değildir. Nitekim 2019 yılı BNEF 1. 2. ve 3. Çeyrekte dünyanın en önemli bazı markalarının olmadığını ya da bir girip bir çıktığını fark etmişsinizdir. Muhtemelen BNEF ile sözleşme yenilemesi geciktiği listeye giremiyorlar ya da girmeyi tercih etmiyorlar.
Örneğin:
- Sunpower (Dünyanın en verimli Hücre Teknolojisini geliştiren firma- Bu yıl ilk kez 2019 3. Çeyrekte listeye girdi.).
- Winaico (Çok yönlü bir üretici/ ilk kez 2019 3. Çeyrekte listeye girdi).
- SolarWatt (Dünyanın en iyi garanti belgesini sunan firma).
- Panasonic (Geliştirilmiş verimlilik, güvenilir üretici).
- Kyocera (Solar Sektöründe 40 Yıllık tecrübe).
Güçlü bir şirketin belirlenmesine yardımcı olabilecek alternatif listeler de var. Bunun bir örneği, güneş enerjisi sektöründeki liderliği risk azaltma yoluyla ana hatlarıyla açıklayan Thomson Reuters‘dir. (https://www.thomsonreuters.com/en/products-services/energy/top-100/subsector-leaders.html)
Ülkemizde ne yazık ki bu listelere girebilmiş yerli bir üretici bulunmuyor, bunun da temel nedeni Türkiye’de 1MW üzeri GES kurulmasının bu zamana kadar mümkün olmamasaydı, BNEF’inin temel şartı gördüğünüz üzere 1.5MW ve üzeri 6 adet projede teminatsız kredi kullandırılması. Gerek Türkiye’nin 2001 krizinden sonraki bankacılık yapısı olsun, gerekse de ilgili yönetmelikler olsun bir üreticinin bu şartları yerine getirmesine müsaade etmiyor. Ama Yerli üreticilerimizin bu listelere giremese bile firma ve üretici olarak aşağıdaki şartları yerine getiriyor olmaları bile önemli bir basamak olacaktır:
Ürün Kalitesi:
- Dikey Entegre, kendi hücresini kendisi üretebilen, tam otomasyon ya da yüksek oranlı otomasyon sağlaması
- DNV GL/TUV/SGS vb. Gibi üreticilerden sertifikasyonlarını tamamlaması. (inanın yatırımcının kalite seçiminde bu sertifikalar Tier 1 list’ten daha fazla önem arz eder. Özellikle TUV sürecini iyi kötü yaşadığım için söyleyebilirim ki TUV alan bir panel markası kalite standartlarında pek çok devasa rakibiyle aynı kulvara girebilir)
- Yerli Garanti Desteklerini tamamlaması. Denizaşırı Garanti desteklerini tamamlamasalar bile çalışmalarını başlatmış olması
- Önemli bir miktarda AR-GE yatırımı
- Tedarik zinciri yönetiminde şeffaflık (Yani X seri numaralı panelimizi hangi tarihte hangi hammaddeyle işlendiğini, üretildiğini ve hatta hangi makinede üretildiğine kadar öğrenebileceğimi bir ürün takip sistemi)
- İyi bir veri yönetim sistemi
Finansal Stabilite:
- Bir çok yerli kamu ve özel bankası aracılığıyla kullandırılmış finansal kiralama ya da teminatlı/teminatsız kredi
- En azından 5 Yıldır faaliyette olması
- Ürünler için en azından 3. Parti Sigortalar sunabilmesi.
- Hukuki şeffaflık sunabilmesi
- White List (beyaz liste) firması olması
- (Siz yine de kendi sigorta firmanıza tesisinizi sigortalattırınız. Yılda 210.000 USD ve üzeri gelir getiren bir GES’in 3000-5000USD sigorta maliyetinden kaçınmaması gerekir)
Aslına bakarsanız Gözetim vergisi ve anti-damping önlemleri nedeniyle ülkemize giremeyen bir çok Tier 1 üreticinin çeşitli illerdeki yerli üretim hatlarımızda kendi ürünlerini ürettirdiklerini (OEM) ve piyasaya sunduklarını biliyoruz, gizlilik sözleşmeleri nedeniyle yerli üreticiler tarafından açıklanmıyor. Yerli güneş paneli üretimimizin ne denli başarılı olduğunu buradan anlayabilirsiniz.
Sonuç olarak Tier 1 listelerinin en belirginlerinden biri olan BNEF listesini inceledik, ama farklı ürünler için farklı listeler bulunabiliyor, bu tarz finansal temelli listeler tabi ki iyi bir yol gösterici ;ama bir kalite unsuru değil bunu yatırımcının çok iyi anlaması gerekiyor. Bana sorarsanız hiç bir dünya devi temiz, basiretli, namusuyla işini yapmaya çalışan, çalışanının ve müşterisinin hakkını gözeten bir Türk iş insanın/esnafının yerini dolduramaz. Kendi güneş hücresini üreten, uluslararası bir marka yaratmış yerli ve milli üreticilerimizle nice büyük listelere girmek umuduyla…
Murat Güven
+905393659942
#tier #solar # solarpanel #epc #ges #fv #module #sun #sunsystem #solarproduction #manufacturing #paneluretimi
