“Benim için iyi insan olmak, iyi futbolcu olmaktan daha önemlidir.” Lionel Messi
“Portekiz ve İspanyolların pasla, Türklerin ise kalbi ile oynadığı oyunun adıdır futbol.” Manuel Fernandes
Bilgisayar başında, bembeyaz ekranın önünde kıpırtsızca bekliyordum. Bugün hiçbir şey anlatmak, yazmak geçmiyordu içimden. 2017 yılında EPKD’nın yıl sonuna Fotovoltaik Güneş Elektriği Üretim Santralinin (GES) Geçici Kabule hazırdır tutanağını yetiştirene %75 indirimli dağıtım bedeli[1] uygulatacağım, geri kalanlara ise vuracağım kırbacı vuracağım kırbacı diyerek almış olduğu karara istinaden yatırımcıların “hadi gali bitirelim şu işi” nidalarıyla üşüştükleri banka ve leasing firmalarından elde ettiğim, yeşil enerjinin renk tonuna sahip para birimiyle satın aldığım, son model “sunroof”lu” özel SUV’uma binip, Bodrum sahillerine gidesim vardı. Özellikle sosyal medya hesabıma hangi fotoğrafları koyayım diye havuz kenarında telefonumun şarjı bitene kadar saatlerce düşünecek, mutluluğun pençesinde şemsiyeli içeceğimden yudumlayacaktım. Bu güzel hayalin naif dalgınlığına kapılıp giderken kafama bir balyozun indiğini hissettim ve kanepeden irkilerek uyandım. Benim oğlan plastik topuyla kafama pis burun bir şut çekmiş ve beni sıcaktan mayıştığım ikindin uykusunda kapıldığım adeta bir rüya içinde rüyadan, Christopher Nolan’ımsı “Solarception”dan uyandırmıştı. Yeşil renk mi, SUV mu, Bodrum’mu, EPDK sayesinde mi? En son işsizlik maaşımı ne zaman aldığımı bile hatırlamıyordum oysa ki. Sonra oğlanla paslaşmaya başladım, ayak içi vurmayı öğrenmeliydi.
10kW ve altı Çatı/Cephe GES’lerin Başlangıç Öyküsü
Tabi bizim ufaklık ayak içi vurmayı öyle kolay öğrenmeyecek; tıpkı bizim güneş elektriği sektörünün kanun koyucusu gibi gelişine pis burun topları bodoslama çakmaya devam edecek. Şöyle ki; takvim yaprakları 28 Aralık 2017 tarihini gösterirken EPDK’nın üst düzey ekibi toplanmış, bir iki ay önce taslağını yayınladıkları ve nedense o sıralar kimsenin umurunda olmayan 10kW altı Fotovoltaik(FV) Güneş Elektrik Enerjisi Sistemleri (GES) için ayrı bir değerlendirme prosedürünü, kendi ifadeleriyle “Elektrik Piyasasında Tüketim Tesisi İle Aynı Ölçüm Noktasından Bağlı ve Güneş Enerjisine Dayalı Üretim Tesisleri İçin Lisanssız Üretim Başvurularına ve İhtiyaç Fazlası Enerjinin Değerlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar” 7590 SAYILI KARARLA onaylamışlardır. Biz bu “Usul ve Esasları” ise ilk kez 18.01.2018 tarihli Resmî Gazeteden[2] okuyabilecektik.
28.12.2017 tarihli ve 7590 sayılı kararla gelen kolaylıklar ilk bakışta tabi ki GES sektörünü ivmelendirecek özelliklere sahip gibi görünüyordu. Şöyle ki dönemin “2 Ekim 2013 Tarihli 28783 sayılı Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik”i 3-4 fotovoltaik (FV) güneş paneliyle şebekeye girmek isteyene de 3000-4000 güneş paneliyle de şebekeye bağlanmak isteyene de tamamen aynı prosedürü uyguluyordu. Sanırım o sıralar artık “Gölbaşı”ndaki villasına güneş enerjisinden elektrik üretim sistemi kurmak isteyen aklı-selim birkaç tuzu kurunun da isteklerini görmezden gelemeyen kanun koyucu işlemleri hızlandıracak bu prosedürü devreye almaya karar verdi.
Yeni düzenlemeyle 3kW’a kadar (3 kW dahil) GES kurmak isteyene normalde 2 ay süren Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu onay süreci bir güne(aynı gün/saat) düştü, 3kW’tan 10kW’a kadar (10kW Dahil) başvuru yapanlar ise Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu (Bağlantı Onayı) için en fazla bir ay bilemedin bir ay yirmi gün bekler oldu, eksik evrak kontrolü için 1 ay bekleme olayı kalktı ve evrakı alan Elektrik Dağıtım Şirketi (EDAŞ) görevlisi evrakları anında kontrol edip (olması gereken), eksikleri bildirir hale geldi, Burdur’da yaşayan biri başvuru için “tee Antalya”ya değil de “Aha EDAŞ’ın” Burdur Taşra birimine başvuru verebilir oldu, başvuru evrakları arasından harita mühendisi tarafından hazırlanan çatının köşe koordinatlarını gösterir “aplikasyon krokisi”, teknik değerlendirme formu, Elektrik Mühendisi onaylı tesisin özelliklerini gösterir Tek Hat Şeması gibi evraklar istenmez oldu, en güzeli de Dağıtım firmasının kendisi ile çalışanları da dahil doğrudan veya dolaylı ortaklarından hiç kimse çatısına ya da cephesine 10kW altı Fotovoltaik GES’i zaten kuramıyordu da hiç kuramaz oldu (Ticari boyutu nedeniyle 100kW, 1MW, 5MW anlarım da; 10kW’ta niye ki ?). Proje onayı da TEDAŞ’ın hazırladığı LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİM YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDA 10kW VE ALTI ÇATI VE CEPHE UYGULAMALI GÜNEŞ ELEKTRİK ÜRETİM TESİSLERİ İÇİN TİP PROJE VE EKLERİ[3] kapakla birlikte 9 sayfalık bir yönergeyle yapılır oldu. 10kW altı (10kW’a kadar) tesislerin EPSAŞ’a sattıkları ihtiyaç fazlası elektrik için 27 Mart 2018’te torba yasa ile gelir vergisi muafiyeti getirilmiş, 18 Mayıs 2018’te var olan Bakanlar Kuruluyla gelir vergisi tevkifat oranı (muhasebecinize danışınız) %0 olarak belirlenmiş ve son olarak GELİR VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ (SERİ NO: 303)[4] ile de daha önce torba yasa ve Bakanlar Kurulu Kararı ile getirilen hükümlere yönelik usul ve esaslar ortaya konulmuş ve ESNAF MUAFİYETİ elde edilmiş oldu.
GES İzin Belgesi ve Yapı Ruhsatı Kıskacında yapayalnız bir Sistem:10kW altı
Her şey ilk bakışta mükemmel görünüyordu, lakin her selamımızda yönetmelik, kanun, mevzuatla konuşan kanun koyucu nedense bazı konuları bilerek ya da bilmeyerek es geçmişti. Koskoca maliyenin aslan dişleri arasından vergisini koparan, onca Coğrafi Bilgi sistemleri (CBS), Tekil kod gibi kavramlar var iken ısrarla Harita Mühendislerinin geçim kaynağını arttırmak için 10kW üstü tüm başvurulara ait her köşe bucakta koordinat doldurtan; fakat 10kW ve altı sistemlerde koordinat istettirmeyen kanun koyucu; nedense Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na ait düzenlemelere pek karışmamış, Belediyelerle çatı sahiplerini baş başa bırakmıştı.
3 Temmuz 2017 tarih ve 30113 sayılı Planlı alanlar İmar Yönetmeliği’nin[5] 59.Maddesinin 2. Fıkrasında Yapı Ruhsatı Gerektirmeyen İnşai faaliyetler kapsamında değerlendirilen “binanın kendi ihtiyacı için yapılacak güneş kaynaklı yenilenebilir enerji sistemleri” için her Belediye altı üstü bu kanunun bu yönetmeliğine göre benim için yapılmasında sakınca yoktur cümlesini söylememek için kırk dereden su getirmeye başlamışlardır.
|
Yapı ruhsatı gerekmeyen inşai faaliyetler MADDE 59 – (1) Basit tamir ve tadiller, balkonlarda yapılan açılır kapanır katlanır cam panel uygulamaları, korkuluk, pergola, çardak/kameriye ve benzerlerinin yapımı ile bölme duvar, bahçe duvarı, duvar kaplamaları, baca, saçak, çatı ve benzeri elemanların tamiri ve pencere değişimi ruhsata tabi değildir. (2) Taşıyıcı sistemi etkilememek ve 634 sayılı Kanun (Kat mülkiyeti) uyarınca muvafakat alınmak kaydıyla; binalarda enerji kimlik belgesi sınıfı en az “C” olacak şekilde mesleki yeterlilik sertifikalı uygulayıcılar tarafından yapılacak ısı yalıtımı uygulamaları ile binanın kendi ihtiyacı için yapılacak güneş kaynaklı yenilenebilir enerji sistemleri ruhsata tabi değildir. Bunlara ait uygulama projelerinin hazırlanması ve fenni mesuliyetin üstlenildiğine dair taahhütname ile birlikte ilgili idareye sunulması, binanın projesindeki mimari görünüşlere bağlı kalınması ve idaresinden izin alınması zorunludur. |
Ayrıca bizzat ilk “Proje onay birimi (POB)” olan TEDAŞ tarafından hazırlanan proje onayına ait tip şartname[6]’de Statik Uygunluk için Madde 2.4 Statik Uygunluk başlıklı madde’de “Ruhsat vermeye yetkili kamu kurum ve kuruluşlardan GES kurulumuna dair izin belgesi alınacaktır.” İfadesine göre proje onay dosyasında statik projesi aranmayacağı dolaylı yoldan belirtilmesine rağmen, bizzat TEDAŞ tarafından 30.12.2014 tarih 29221 sayılı Elektrik tesisleri Proje yönetmeliği[7] ve ekleri bahane gösterilerek “ÜNİVERSİTE ONAYLI STATİK PROJE” istenmeye devam edilmiştir. Neden serbest bir inşaat mühendisinin beyanını/onayını yeterli bulmadıkları ayrı bir tartışma konusu olarak bir kenarda dursun, bu durum Üniversite’lerin GES onay ve Kabulü için 4 haneli sayılardan oluşan “fiyat listeleri” hazırlamaya başlaması gibi “döner sermaye” garipliklerinin doğmasına yol açmıştır.
Aşağıda/yanda bu listelerden bir tanesi örnek olarak görülebilir. Bu listeye göre adamın biri çatısına sadece “3kW” 8-10 panelli Güneş enerjisi sistemi kuracaksa eğer; proje onayı için üniversiteye gitti-geldi, yedi- içti hariç, proje onayı için 1180TL, kabul için 1180TL olmak üzere KDV dahil 2360TL’yi gözden çıkartmak zorunda kalacak. Koskoca profesörün, ya da doçentin hadi bilemedim yardımcı doçentin 3kW’lık bu iş için araştırma geliştirme, bilim üretme faaliyetleri dururken, buraya zaman ayırması ve 8-10 panelin çatıda nasıl durduğuna bakmaya gitmesi gerekiyor.
Gariplikler burada bitmiyor tabi, 10kW’a kadar 10kW Dahil GES projelerinde Statik onayınızı üniversiteden aldıktan sonra Belediye’ye uğrayıp GES uygunluk ya da tip şartnamedeki ifadesiyle “GES kurulumuna dair izin belgesi” belgenizi almanız gerekiyor. Bu aşamada genelde birçok belediye sorun çıkartmıyor; ama örneğin Antalya gibi yerlerin “kallavi” ilçe belediyelerinde (anladın sen onu) “üniversite onaylı uygulama statik proje dosyası” harici aşağıdaki belgeler isteniyor:
|
Tabi Planlı alanlar İmar yönetmeliği Madde 59, 2.Fıkrası bu konuda “Bunlara ait uygulama projelerinin hazırlanması ve fenni mesuliyetin üstlenildiğine dair taahhütname ile birlikte ilgili idareye sunulması, binanın projesindeki mimari görünüşlere bağlı kalınması ve idaresinden izin alınması zorunludur.” şeklinde fikrini belirttiği için bu evrakları istiyorlar anlıyorum; fakat el-insaf 8-10 tane FV güneş paneli için, daha doğrusu 10kW ve altı GES’ler için bile bu düzenleme gerekli olmalı mıdır güzel dostum şeklinde sormakta kaçınılmaz oluyor. Hele Hele aynı madde de geçen “mesleki yeterliliğe” sahip ısı yalıtımcılarının bu tarz sorunları oluyor mu merak ediyor insan. Bu arada “Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği”nin Çatılar başlıklı 40.Maddesinde “güneş enerjili su ısıtıcıları” nın çatı yüksekliğine etkileriyle ilgili genel geçer basit bir ifade kullanılmış olması dışında bir şey görmediğimi de eklemek zorunda hissettim.
Bir Kabul Hikayesi: 4 Panel için Valiyi ziyaret Etmek, Profesörle Kebap Yemek
Yukarıdaki aşamaları geçtiniz ve projenizi EDAŞ’ta ya da TEDAŞ’ta onaylandı, 10kW’a kadar (10kW dahil) Güneş Enerjisi Elektrik Üretim Sisteminiz için 15 gün içerisinden dağıtım firması EDAŞ’tan bağlantı anlaşmanızı aldınız ve projenizin uygulamasını tamamladınız diyelim. Bu durumda karşınızda diğer bir devasa konuyla baş başa kalıyorsunuz demektir:
KABUL, eski ismiyle GEÇİCİ KABUL. 19.02.2020 tarihli, Resmî Gazete Sayısı: 31044 olan ELEKTRİK ÜRETİM VE ELEKTRİK DEPOLAMA TESİSLERİ KABUL YÖNETMELİĞİ’ne[8] göre KABUL’ün yapılması gerekiyor. 2020 yılının şubat ayında çıkan bu ilginç yönetmelik sayesinde elektrik depolamayla ilgili herhangi bir proje onay yönetmeliği ve dolayısıyla varlığı resmi anlamda bilinmese de kabul prosedürünün belirlenmiş olması gibi eksantrik bir durumun var olduğunu da anekdot olarak paylaşmak isterim. İster 1kW, isterseniz 1000MW, ister lisanslı, isterseniz lisanssız GES kurun aynı yönetmeliğe tabisiniz. Şaşırtıcı olan ise örneğin sırf hinliğine 4 panelli bir GES kurdunuz diyelim, TEDAŞ Müdürlüğü’ndeki Uzman Memurundan, yeri gelirse Müdürüne, EDAŞ’ın yatırımlar müdüründen, Üniversitenin inşaat mühendisliği Profesörüne kadar kelli felli adamları kapınıza kadar getirebiliyor ve öğle yemeğinde beraber kebap yiyebiliyorsunuz. Yani bu koskoca mühendis memurlar, profesörler, doçentler hiç gocunmadan evinize kadar gelip 4 paneli görmek için çatınıza tırmanabiliyorlar. Hatta ve hatta koskoca valiyi ya da kaymakamı bu 4 panel için makamında ziyaret edip, bu heyetin TEDAŞ kökenli başkanın imzası bulunan dilekçeyi veriyor ve il/ilçe hoparlöründen evinizin çatısına 1kW’lık 4 panelli GES kurulduğunu, bu tesise gerilim uygulandığı için can, mal ve saha güvenliği alınması gerektiğini ilanen duyurabiliyorsunuz. Yok olmaz öyle şey demeyin, vallaha billaha.
Açık konuşmak gerekirse kanun koyucu tarafından kabule yönelik işlemlerde zaman, enerji ve para maliyeti ekseninde bir güzergâh tercih edilmemiş. Çünkü 10kW ve altı sistemler için usul, esaslar belirlemiş, hemen hemen farklı bir alt yönetmelik düzenlemiş; ama kabul kısmına karışmamış.
Keza 4 panelli ya da çokta abartmadan 40 panelli bir GES için gerekli olan evrakların arazi, lisans ve ENH ile ilgili kısımları haricinde olanların tamamını, 1000MW’lık YEKA GES kuran firmada toparlıyor, bahsettiğim aynı kişiler veya muadillerinden oluşan bir komisyonla kabulü gerçekleştiriyor, tamamen aynı kabul prosedürünü uyguluyor ve hatta 1000MW’lık YEKA’nın örneğin devreye giren 125MW’lık kısmı için bir koşu valiliğe/kaymakamlığı gidip hoparlörden (bir zahmet) uyarıda bulunuyor.
Bu da mı Ofsayt? Usul ve Esasların VAR[9]’lığı
Şimdi onca usul ve esaslardan bahsettikten, yönetmelikleri irdeledikten sonra zurnanın zırt dediği yere geliyorum. 12 Mayıs 2019 tarihinde 30772 sayılı yeni LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETİM YÖNETMELİĞİ hayata geçti ve eski yönetmelik tedavülden kaldırıldı.
|
Yürürlükten kaldırılan yönetmelik MADDE 39 – (1) 2/10/2013 tarihli ve 28783 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır. |
10kW’a kadar (10kW Dahil) Çatı ve Cephe üzeri GES’leri ele alan 7590 sayılı 28.12.2017 tarihli “Elektrik Piyasasında Tüketim Tesisi İle Aynı Ölçüm Noktasından Bağlı ve Güneş Enerjisine Dayalı Üretim Tesisleri İçin Lisanssız Üretim Başvurularına ve İhtiyaç Fazlası Enerjinin Değerlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar” başlıklı karar ise gerek içeriğinde bulunan atıflar gerekse de anlatım biçimiyle tamamen eski yönetmeliği baz almış bir karar olarak hala geçerliliğini koruyacak mı?
|
30772 sayılı YÖNETMELİK: MADDE 11 – (1) Bu Yönetmelik kapsamında Bakanlık veya Bakanlık tarafından yetkilendirilen kurum tarafından 10 kW’a (10 kW dahil) kadar tip proje hazırlanması uygun görülen, yenilenebilir enerji kaynağına dayalı ve kendi tüketim tesisinin bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücüne kadar, üretimi ve tüketimi aynı noktadan bağlı üretim tesisleri için başvuru ve ihtiyaç fazlası enerjinin değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen usul ve esaslar ile bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu formatı kapsamında işlem tesis edilir. Bu kapsamda gerçekleşecek olan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerine ilişkin başvurular, Kurum tarafından belirlenen usul ve esaslar uyarınca değerlendirilir. |
12 Mayıs 2019 tarihli 30772 Sayılı Yönetmelik her ne kadar Madde 11’de bu soruyu “Bu kapsamda gerçekleşecek olan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerine ilişkin başvurular, Kurum (EPDK) tarafından belirlenen usul ve esaslar uyarınca değerlendirilir.” Şeklinde cevaplamış olsa da usul ve esaslar yenilenmediği için 12 Mayıs 2019 Tarihinden sonra yapılan hiçbir 10 kW altı çatı ve cephe üzeri GES kabul olmaması ve EPDK yeni USUL VE ESASLARI belirleyinceye kadar yeni başvuru alınmaması gerekirdi. En azından ilgili başvuruların yeni lisanssız elektrik üretim yönetmeliği için belirtilen şartlara ve evrak listesine uygun olarak alınması gerekirdi.
Keza 28.12.2017 tarihli Usul ve Esasların Hukuki dayanağı olan MADDE 2’de belirtilen “Bu usul ve esaslar, Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin 7 nci maddesinin altıncı fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.” İfadesi yeni yönetmeliğin madde 39’una göre feshedilmiştir. Yeni yönetmelikle 10kW ve altı GES’lerin bağlı olduğu usul ve esasların hiçbir hukuki dayanağı kalmamıştır.
Çünkü yeni yönetmelikte, eski yönetmeliğin 7’nci maddesinin 6.(altıncı) fıkrasında belirtilen kapasite hususları dahi kaldırılmıştır.
Bunlara rağmen ilgili Usul ve Esaslar güncelliğini koruyorsa şayet, içeriğinde bulunan ve birkaç maddesine (Madde 12-(4) ve Madde 12 -(3)) atıfta bulunulan eski yönetmelik güncelliğini koruyor demektir. Şaka bir yana EPDK’nın USUL VE ESASLAR’ı yeniden güncel yönetmeliğe atıfta bulunarak yayınlaması ve gerekiyorsa yenilikler katarak (kabul açısından kolaylıklar gibi) düzeltmesi gereklidir. Dağıtım firmasının canı sıkılan bir avukatı olsam 12 Mayıs 2019’dan bugüne kadar 28/12/2017 ve 7590 sayılı karara istinaden verdiğimiz tüm Bağlantı anlaşmasına Çağrı Mektuplarının iptalini talep ederdim. Aynı zamanda sırf bu 28/12/2017 tarihli ve 7590 Sayılı Karara göre Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu alamamış bir yatırımcı ya da avukatı olsaydım, usul ve esaslardaki bu belirsizlik nedeniyle Çağrı Mektubumu almak için tekrar dağıtım firmasına başvururdum.
Hayat böyle işte bazen gelişine, bodoslama çakmak gerekiyor. Kalenin üstünden geçse de “out” olsa da seyircinin kafasına çarpsa da gol olması için uğraşmaktır. Benim oğlanda öyle işte, lastik topla az cam kırıp, çerçeve indirmedi; ama bir gün ayak içi ile pas atmayı öğrenecek. Ben de sanırım bodoslama atıyorum bazen, acemi Nalbant gibi “kah nalına, kah mıhına” vurmuşta olabilirim, sonuçta “niyetimiz kimseyi kırmak değildir, şurdakini buraya koymak değildir, arada bir zülfi yare dokunduk, tam yerine rast geldi manzara koyduk, olacak olacak olacak o kadar” demek ve kıraathane günlüklerinde gördüğümüz bazı manzaraları işin erbabına işin erbabından çok biliyormuş gibi anlatmaktır. Yoksa kıraathane içinde 10 Enerji uzmanı gücünde olan ben naçizane Kızıl maske Fantom kılıklı Allah’ın bir garip kulu, ormanın derinliklerinde kedi gibi dolaşarak gerçeklerle alakası olmayan bu yazıyı neden yazım ki?
[1] Karar:[1] Karar: 11.05.2017- 7070 sayılı Karar Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler ve görevli tedarik şirketlerinin tarife uygulamalarına ilişkin Ek : Dagıtım Lisansı Sahibi Tüzel Kisiler Ve Görevli Tedarik Şirketlerinin Tarife Uygulamalarına İliskin Usul Ve Esaslar(SonHali) : https://www.epdk.gov.tr/Detay/Icerik/3-1517/elektrik-piyasasi-duzenleyici-tarife-kurul-kararlari
[2] 7590 Sayılı 10kW GES’ler için ilgili karar: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/01/20180118-9.pdf
[3] 10kW altı Sistemler için Tip Şartname ve Ekleri eğer silmezler ise şu linkten indirilebilir: https://www.tedas.gov.tr/uploads/10kW%20VE%20ALTI%20%C3%87ATI%20VE%20CEPHE%20UYGULAMALI%20G%C3%9CNE%C5%9E%20ELEKTR%C4%B0K%20%C3%9CRET%C4%B0M%20TES%C4%B0SLER%C4%B0%20%C4%B0%C3%87%C4%B0N%20T%C4%B0P%20PROJE%20VE%20EKLER%C4%B0.pdf
[4] Gelir Vergisi Tebliği (Seri 303) Madde 2: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/06/20180611-9.htm
[5] Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=23722&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
[6] Bakınız 3 numaralı kaynak.
[7] Elektrik tesisleri Proje yönetmeliği ve ekleri için: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=20383&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
[8] Elektrik Üretim ve Elektrik Depolama Tesisleri Kabul Yönetmeliğimiz: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=34288&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
[9] Video yardımcı hakem, yardımcı hakemin maç görüntüsünü yeniden oynatarak mikrofonlu kulaklık vasıtasıyla iletişim kurduğu maç hakeminin futbol maçı sırasında verdiği bazı kararları gözden geçiren sistemdir: https://www.tff.org/Resources/TFF/Images/MHK/VAR.pdf
